Gluten nedir ve sağlık üzerindeki zararları nelerdir?

Gluten, buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein grubudur. Özellikle buğdaydaki gluten, hamurun elastik yapısını sağlayarak ekmek ve diğer unlu mamullerin kabarmasına ve şekil almasına yardımcı olur. İki ana proteinden oluşur: glutenin ve gliadin. Gliadin, glutenle ilişkili sağlık sorunlarının çoğundan sorumlu tutulur. Günlük hayatta ekmek, makarna, bisküvi, kek gibi birçok gıdada gluten bulunur ve gıda endüstrisinde kıvam arttırıcı olarak da kullanılır.

Gluten, bazı bireylerde çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu zararlar özellikle belirli hastalıklara veya duyarlılıklara sahip kişilerde görülür. İşte glutenin olası zararları:

• Çölyak Hastalığı: Otoimmün bir hastalık olup, gluten tüketimi ince bağırsakta hasara neden olur. Bu, besin emilim bozukluğu, ishal, karın ağrısı ve uzun vadede ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
• Gluten Duyarlılığı (Çölyak Dışı): Çölyak hastalığı olmayan ancak gluten tüketiminde benzer semptomlar (şişkinlik, yorgunluk, baş ağrısı) gösteren bir durumdur; tanısı zor olabilir.
• Buğday Alerjisi: Bağışıklık sisteminin buğday proteinlerine aşırı tepkisi sonucu oluşur ve cilt döküntüleri, solunum problemleri gibi alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
• Otoimmün ve İnflamatuar Sorunlar: Gluten, bazı bireylerde romatoid artrit veya tiroidit gibi otoimmün hastalıkları tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.
• Sindirim Problemleri: Hassas bireylerde gaz, kabızlık, ishal gibi sindirim şikayetlerine yol açabilir.
• Nörolojik Etkiler: Nadiren, gluten ataksi (denge bozukluğu) veya nöropati gibi nörolojik sorunlarla ilişkilendirilmiştir.
• Beslenme Yetersizlikleri: Çölyak hastalarında, bağırsak hasarı nedeniyle demir, kalsiyum ve vitamin emilimi bozulabilir, bu da anemi ve osteoporoza neden olabilir.

Gluten, çölyak hastaları, gluten duyarlılığı olanlar ve buğday alerjisi bulunanlar için kesinlikle kaçınılması gereken bir maddedir. Sağlıklı bireylerde genellikle sorun yaratmaz, ancak semptomlar fark edilirse bir doktora danışılmalıdır. Glutensiz diyet, sadece tıbbi gereklilik durumunda uygulanmalıdır, çünkü gereksiz kısıtlamalar beslenme dengesizliklerine yol açabilir.